ERA Contour bouwt in Rotterdam het eerste houten wooncomplex van meer dan 50 meter hoog. Dit gebouw bestaat merendeels uit CLT (cross laminated timber) en een minimaal gebruik van beton. Omdat ERA Contour garantie geeft op de houtconstructie, is er voor extra monitoring gekozen en zijn er op tactische plaatsen sensoren toegevoegd die het vochtgehalte continu meten en rapporteren. Hier vertellen senior adviseur kwaliteit & service Nico Utberg en projectorganisator Taco Valstar van ERA Contour hun ervaringen met houtmonitoring.
SAWA in Rotterdam
Op de Lloydpier aan de Nieuwe Maas in Rotterdam staat een houten gebouw van meer dan 50 meter hoog, met 39 koopwoningen, 50 middenhuurwoningen, 20 vrijesectorhuurwoningen, een horecafaciliteit en een maatschappelijke voorziening. Dit gebouw onderscheidt zich zowel door het CLT-gebruik, als de royale groene terrassen die bijdragen aan meer biodiversiteit in de wijk. Hout (CLT) is een duurzamer alternatief voor de traditionele bouwmaterialen beton, staal en steen, waarvan het gedrag op de lange termijn echter minder is onderzocht. SAWA is een gezamenlijke ontwikkeling van ERA Contour en Nice Developers. “In het advies-MJOP staat dat het gebouw geïnspecteerd moet worden op schades en vocht”, vertelt Nico. “Om de vochtontwikkeling met enige regelmaat te kunnen monitoren zijn wij op zoek gegaan naar slimme vochtmeters.”
Duurzaam en gezond
Het CLT-hout waarmee SAWA is gebouwd is duurzamer dan beton, staal en steen, omdat bomen tijdens hun groei CO2 opslaan. Bovendien is hout lichter in gewicht en maakt het prefab bouwen mogelijk, waardoor het bouwproces beter te optimaliseren is. De draagconstructie van SAWA bestaat uit houten kolommen en liggers die de kolommen verbinden, waarop een houten vloer is aangebracht. Deze kolommen, liggers en plafonds zijn zichtbaar in de woningen. Bouwen met hout zorgt ook voor een prettige en gezonde woonsfeer. “Behalve dat wij de vochtontwikkeling in dit gebouw regelmatig willen monitoren, willen wij er ook van leren voor volgende projecten”, vervolgt Nico. “Een collega van ons kwam bij het zoeken naar een oplossing de sensoren van Inscio tegen”, vult Taco aan.
“Wij kunnen door de sensoren van Inscio heel goed zien wat het hout tijdens de bouwperiode allemaal aan vocht te verduren krijgt. En de vochtsensoren hebben ook al twee echte lekken ontdekt die anders pas veel later zichtbaar zouden worden, met mogelijk kostbare schade. Deze lekken hebben we na opsporen direct kunnen dichten.”
Vochtmonitoring op tactische plaatsen
“Wij hebben op risicovolle plaatsen sensoren van Inscio aangebracht om automatisch de vochtontwikkeling te kunnen monitoren”, licht Taco toe. “Bijvoorbeeld achter de betimmering bij de liggers onder de waterkeringen bij de oplegging van de galerij en de oplegging van balkons. Maar ook in elk appartement, in de vloer, nabij de badkamer in de technische ruimte. In z’n totaliteit zijn er in het gehele gebouw circa tweehonderd sensoren in de daken, gevels, terrassen en appartementen aangebracht. Ze leren ons veel over het vochtgehalte in het hout tijdens de gebruiksfase van het gebouw. Bovendien alarmeren de sensoren ons automatisch als er ergens een vochtprobleem ontstaat en maken ze inzichtelijk hoe de houten constructiedelen na het repareren van een eventueel lek weer opdroogt. Dat inzicht is niet alleen waardevol voor ons als projectontwikkelaar en bouwer, maar ook voor alle bewoners en de Vereniging van Eigenaren (VvE). Wonen in een grotendeels houten hoogbouw is namelijk voor iedereen een nieuwe ervaring.”
Inzicht in vochtinvloeden tijdens de bouw
“Wij kunnen door de sensoren van Inscio heel goed zien wat het hout tijdens de bouwperiode allemaal aan vocht te verduren krijgt”, zegt Taco. “Wij hebben kosten nog moeite bespaard om de waterhuishouding tijdens het bouwproces zo goed mogelijk te regelen.” Dat is naast vuur de grootste vijand van hout in de uitvoeringsfase”. “Je sluit hout dat nog vochtig is op, dat daarna op een natuurlijke wijze moet drogen”, vult Nico aan. “Wij hebben hier heel duidelijk het verschil in droging van opgesloten en niet opgesloten hout gezien. Maar ook de invloed van condensatie tijdens koude nachten, waarbij je na de eerste melding aan een lek denkt, terwijl het dat niet blijkt te zijn. De vochtsensoren hebben echter ook al twee echte lekken ontdekt die anders pas veel later zichtbaar zouden worden, met mogelijk kostbare schade. Deze lekken hebben we na opsporen direct kunnen dichten.”
Data voor garantie en onderhoud
Nico Utberg en Taco Valstar zijn beiden enthousiast over de toegevoegde waarde van de data en het inzicht dat de sensoren van Inscio bieden en er voorstander van om ze vaker in te zetten. De toepassing blijft altijd een kosten-/batenafweging tussen automatisch continu monitoren en periodieke visuele menselijke inspecties, en/of traditioneel vocht meten. Bij de menselijke inspecties moeten niet alleen de uren worden berekend, maar ook hulpmiddelen als trapjes en veiligheidsvoorzieningen. Verder is de gebouwcomplexiteit nog een reden om sensoren voor remote monitoring toe te passen. Bij SAWA ziet ook de VvE de meerwaarde van alle data en het inzicht dat de sensoren de komende decennia nog gaan leveren, voor de garantie en het onderhoud. In de eerste periode van 5 jaar blijft ERA Contour de sensoroplossing beheren en controleren. In die periode kan de VvE meekijken naar het managementdashboard en daarna het beheer in eigen hand nemen.
